ဆက္လက္႐ွင္သန္ခြင့္ ရၾကပါေစ

“ဟုိေန႔က ေဆးရုံရက္ခ်ိန္းသြားတာ ရဲက ဖမ္းသြားတယ္”

“ကၽြန္ေတာ္တုိ႔မွာ သြားရလာရခက္ခဲတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ေဆးအလြယ္တကူ မရရင္ မေသာက္ေတာ့ဘူး”

“အသက္ ဆက္ရွင္ခ်င္စိတ္ေတာင္ မရွိေတာ့ဘူး။ အဲဒီလေတြ ကၽြန္ေတာ္ေဆးေတာင္ မေသာက္ဘူး”

“ေတာ္ၿပီဗ်ာ….။ ေသခ်င္ေသပေစေတာ့ ေဆးသြားမယူေတာ့ဘူး။ ဒီေန႔ေတာင္ ေဆးမေသာက္ဘူး”

လူနာတစ္ဦးႏွင့္ စကားေကာင္းေနေသာ က်ေနာ့္ အာ႐ံုက ထိုအသံမ်ားလာရာ စကား၀ိုင္းဆီသို႔ ေရာက္သြားသည္။ လူငါး ေယာက္ သစ္ပင္ တစ္ပင္ေအာက္က ၀ါးကြပ္ပ်စ္ေပၚတြင္ ထိုင္ကာ ထိုစကားမ်ားကို စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ျဖင့္ ေျပာေနၾကသည္။ သူတို႔ေတြ မည္သူေတြနည္း။ က်ေနာ္ႏွင့္ စကားေျပာေနေသာ တီဘီေ၀ဒနာ႐ွင္တစ္ဦးက “သူတို႔က HIV/AIDS ေ၀ဒနာသည္ေတြေလ။ Grassroots HRE က ေဆာက္ေပးထားတဲ့ အခန္း (၂၀) (ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား ဒုကၡသည္မ်ား ယာယီေစာင့္ေ႐ွာက္ေရးေဂဟာ)မွာ ေနေနတာေပါ့”ဟု ေျပာသည္။ အဆိုပါ တီဘီ ေ၀ဒနာသည္၏ ေျပာျပခ်က္အရ အခန္း (၂၀) တြင္ လုပ္ငန္းခြင္အတြင္း ထိခိုက္ဒဏ္ရာရၿပီး၊ မသန္မစြမ္းျဖစ္ကာ လုပ္ငန္းခြင္ျပန္၀င္ႏိုင္ရန္ မူလအေျခအေနအတိုင္း ပံုမွန္ျပန္မျဖစ္ေသးေသာ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား ဒုကၡသည္မ်ား၊ အိမ္တြင္း အၾကမ္းဖက္မႈခံခဲ့ရ ေသာ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင့္ တီဘီ၊ HIV/AIDS ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ား စုစုေပါင္း (၂၄) ေယာက္ေနသည္ ဟုလည္း သိရသည္။

၄င္းတို႔၏ ေျပာျပခ်က္အရ တီဘီ၊ HIV/AIDs ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ားကို ေဆး၀ါးေထာက္ပံ့ေနေသာ နယ္စည္းမထား ဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ႔ (Medicines Sans Frontiers) ဖန္ငခ႐ိုင္မွ ေျပာင္းေရႊ႕သြားေၾကာင္းႏွင့္ အသက္ဆက္ ႐ွင္သန္ခြင့္ရရန္အတြက္ MSF ကိုသာ မွီခိုအားထားေနရေသာ အဆိုပါလူနာမ်ားသည္ ေဆး၀ါးပံုမွန္ရ႐ွိႏိုင္ရန္ အခက္အခဲျဖစ္ေနေၾကာင္း သိရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း သူတို႔အေနႏွင့္ ယခုကဲ့သို႔ စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္ျဖင့္ အထက္ပါစကားမ်ားကို တစ္ေယာက္တစ္ခြန္းက် ေျပာဆိုေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

နယ္စည္းမထား ဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ႔ (MSF) သည္ ထိုင္းႏိုင္ငံ၌ ၁၉၇၆ ခုႏွစ္ကတည္းက စတင္အေျခခ်ခဲ့ၿပီး၊ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္း႐ွိ ခ႐ိုင္ၿမိဳ႕ႀကီးမ်ားျဖစ္သည့္ ဘန္ေကာက္၊ ခ်င္း႐ိုင္၊ ခ်င္းမိုင္၊ ဖန္င၊ ပါတာနီ၊ ကန္ခ်နဘူနီႏွင့္ ဆန္ခလဘူရီ စသည့္ ၿမိဳ႕မ်ားတြင္သာမက အဆိုပါခ႐ိုင္အတြင္း႐ွိ ၿမိဳ႕နယ္၊ ေက်းရြာမ်ားတြင္ ႐ံုးခြဲမ်ားဖြင့္လွစ္၍ ေဆး၀ါးကုသမႈလုပ္ငန္းမ်ား ျပဳလုပ္ ေပးခဲ့သည္။ ထိုင္းႏိုင္ငံအတြင္း၌ စတင္အေျခခ်စဥ္ ကတည္းကပင္ ထိုင္းႏွင့္ ကေမၻာဒီးယား နယ္စပ္၊ ဆာကေယာက္ ခ႐ိုင္႐ွိ ေဆး၀ါးကုသမႈ လိုအပ္ေနေသာ ဒုကၡသည္မ်ားအား လည္းေကာင္း၊ ထို႔ေနာက္ ထိုင္း-လာအို နယ္စပ္ေဒသမ်ား႐ွိ ေဆး၀ါးကု သမႈလိုအပ္ေနေသာ လူနာမ်ားအား လည္းေကာင္း ေဆး၀ါးအကူအညီ၊ အေထာက္အပံ့မ်ားေပးခဲ့သည္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္မွ စတင္၍ ထိုင္းႏိုင္ငံသား HIV/AIDS လူနာမ်ားအတြက္ ေဆး၀ါးေထာက္ပံ့မႈ အစီအစဥ္ကို စတင္ခဲ့သည္။ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္တြင္ ခူရတ္ဘူရီ ရြာ႐ွိ HIV/AIDS ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ားအတြက္ ARV ေဆး၀ါးေထာက္ပံ့မႈ အစီအစဥ္ကို ေဒသခံ၀န္ထမ္းမ်ား၊ NGO မ်ား၊ ထိုင္းအာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းကာ စတင္ခဲ့သည္။

ထိုအခ်ိန္က MSF သည္ HIV/AIDS ႏွင့္ ပက္သက္၍ ဆူရင္၊ ဖက္ဘူရီ၊ ကရစင္၊ ဘန္ေကာက္၊ ခ်င္း႐ိုင္ ေဒသမ်ား႐ွိလူနာ မ်ားအား ARV ေဆး၀ါး ေထာက္ပ့ံေပးျခင္းႏွင့္ က်န္းမာေရး ပညာေပးျခင္းတို႔ကို ဆူနာမီမျဖစ္မီ ကာလအထိ ျပဳလုပ္ေပးခဲ့သည္။

ဆူနာမီ ျဖစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္း ၂၀၀၅ ခုႏွစ္ဇန္န၀ါရီလတြင္ ဆူနာမီ ဒုကၡသည္မ်ား ကယ္ဆယ္ေရး အဖြဲ႔မ်ားႏွင့္အတူ ထုိင္းႏိုင္ငံ ေတာင္ပိုင္း ဖန္ငေဒသတြင္ စတင္အေျခခ်ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္က ဖန္ငခ႐ိုင္႐ွိ ၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ေက်းရြာမ်ားျဖစ္သည့္ တကြာပါ၊ ေကာ့ကလြိဳင္၊ ထပ္လမု စသည့္ေနရာမ်ားတြင္ က်န္းမာေရးပညာေပးျခင္း၊ HIV ႏွင့္ TB ကူးစက္ခံရေသာ လူနာမ်ားအား ေဆး၀ါးေထာက္ပံ့ေပးျခင္း စသည့္ အစီအစဥ္မ်ားကို အေကာင္ထည္ေဖာ္ခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္က ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းႏွင့္ စိုက္ပ်ိဳးေရးလုပ္ငန္းမ်ား လုပ္ကိုင္ေသာ ေရႊ႕ေျပာင္း အလုပ္သမားမ်ား၏ ပတ္၀န္းက်င္၌ AIDS ေရာဂါ၊ TB ေရာဂါႏွင့္ ပက္သက္၍ ေလ့လာမႈမ်ား ျပဳလုပ္ၿပီး၊ ေဆး၀ါးေထာက္ပံ့ရန္လိုအပ္ေသာ လူနာမ်ားအား TB ေဆးႏွင့္ ARV ေဆးမ်ား ေထာက္ပံ့ေပးခဲ့သည္။

နယ္စည္းမထား ဆရာ၀န္မ်ားအဖြဲ႔ (MSF) မွ TB ႏွင့္ HIV/AIDS ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ားအား ေဆး၀ါးေထာက္ပံ့ေပးသည့္ ရည္ရြယ္ခ်က္ႏွင့္ ပက္သက္၍ MSF ႐ံုး (ဖန္ငခ႐ိုင္႐ံုးခြဲ) တြင္ က်န္းမာေရး၀န္ထမ္းအျဖစ္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ေသာ ကိုမင္းဦးမွ အခုလို ေျပာျပပါသည္။

“MSF က တျခား NGO ေတြလိုပါပဲ။ ေနရာေဒသ တခုထဲမွာ႐ွိတဲ့ community ေတြထဲမွာ ဘာေတြလိုေနလဲ ဆိုတာေတြကို သိ႐ွိၿပီး၊ တရား၀င္ဆက္ၿပီး ေဆး၀ါးကုသမႈေတြ လုပ္ႏိုင္ေအာင္္လို႔ ထိုင္းအစိုးရနဲ႔ ပူးေပါင္းၿပီး လုပ္တာပါ”

ထို႔ေနာက္ MSF ဖန္ငေဒသမွ ေရႊ႕ေျပာင္းသြားရျခင္းႏွင့္ ပက္သက္ၿပီး သူက အခုလို ေျပာပါသည္။

“ေနာက္ဆံုးကေတာ့ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၀၉ ဇြန္လမွာ MSF အေနနဲ႔ ဖန္ငေဒသမွာ႐ွိတဲ့ သူ႔ရဲ႕ က်န္းမာေရးစီမံကိန္းကို ရပ္လိုက္တယ္။ ဒီ ဖန္ငမွာ႐ွိတဲ့ သူ႔ရဲ႕ စီမံကိန္းကို ရပ္လိုက္ရတဲ့အေၾကာင္းကေတာ့ ဘယ္လ္ဂ်ီယမ္မွာ႐ွိတဲ့ MSF ႐ံုးခ်ဳပ္က ပုဂၢိဳလ္ေတြ ဖန္င ေဒသကိုလာၿပီး ကြင္းဆင္းၾကည့္႐ႈတယ္။ သူတို႔ လက္႐ွိ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေ႐ွာက္မႈေပးခဲ့တဲ့ ေနရာမွာ ဘယ္ေလာက္ထိ လုပ္ထားေပးၿပီးၿပီလဲ။ လူထုအေနနဲ႔ ဘာေတြ လိုေနေသးလဲဆိုတာကို ၾကည့္တယ္။ တစ္ခ်ိန္ထဲမွာပဲ အာဖရိကနဲ႔ တျခားႏိုင္ငံ ေတြမွာ႐ွိတဲ့ လူနာေတြရဲ႕ အေျခအေနေတြနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ၾကည့္တယ္။ အခု ဒီေဒသမွာက ဟိုဖက္ အာဖရိကမွာ႐ွိတဲ့ အေျခအေနေတြနဲ႔ ႏႈိင္းယွဥ္ရင္ က်န္းမာေရး အေျခအေနေတြက သာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီထက္ပိုၿပီး အေျခအေနဆိုးတဲ့ ဟိုဖက္က အေျခအေနေတြကို ပိုၿပီးဦးစားေပးသင့္တယ္ဆိုတဲ့ အေနမ်ိဳးနဲ႔ ဒီဖန္ငမွာ႐ွိတဲ့ သူတို႔ရဲ႕ လုပ္ငန္းေတြကို ရပ္လိုက္တာပါ”

MSF ဖန္ငေဒသမွ ေျပာင္းေရႊ႕ေတာ့မည္ျဖစ္ေၾကာင္းကို MSF ႐ံုး (ဖန္ငခ႐ိုင္႐ံုးခြဲ) က ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ ေမလတြင္ တရား၀င္ထုတ္ ျပန္ေၾကျငာခဲ့သည္။ MSF အေပၚ မွီခိုအားထားေနရေသာ၊ MSF ၏ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေ႐ွာက္မႈေအာက္တြင္ ႐ွိေနေသာ TB ႏွင့္ HIV/ADS ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ားမွာ ထိုသတင္းကို ၾကားရေသာအခါ ေဆာက္တည္ရာမရ ျဖစ္ကုန္ၾကသည္။ ဖန္ငေဒသ႐ွိ TB ႏွင့္ HIV/ AIDS ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ားအတြက္ ေဆး၀ါးရ႐ွိႏိုင္သည့္ အရင္းျမစ္မွာ MSF မွ တပါး အျခားမ႐ွိခဲ့ေပ။ အဆိုပါ ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ား အတြက္ MSFသည္ သူတို႔၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အလင္းေရာင္၊ MSF သည္သာ သူတို႔၏ အနာဂါတ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ MSF ဖန္ငေဒသမွ ေျပာင္းေရႊ႕သြားျခင္းေၾကာင့္ ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ား၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္အလင္းေရာင္ ေမွးမွိန္ရေတာ့မည္ေလာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ သူတို႔၏ အနာဂါတ္ေတြ ၿပိဳလဲသြားရေတာ့မည္ေလာ ဟူေသာ အေတြးမ်ားက လူနာမ်ား၏ MSF အေပၚထား႐ွိေသာ ယံုၾကည္ ခ်က္တို႔အား လွဲၿဖိဳပစ္ေနသည္။

“အလကားပါဗ်ာ။ က်ဳပ္တို႔ကို အသက္႐ွည္ေအာင္ ဆြဲဆန္႔ၿပီး ဒုကၡေပးသြားတာ” ဟူေသာ HIV ကူးစက္ခံရေသာ ေ၀ဒနာသည္တစ္ဦး၏ အသံက ၀မ္းနည္းျခင္း၊ ခံျပင္းေဒါသထြက္ျခင္းတို႔ ေရာႁပြန္းလွ်က္ စိတ္မေကာင္းစြာ ၾကားလိုက္ရသည္။

ဖန္ငေဒသတြင္ အေျခခ်ေနထိုင္ၾကေသာ MSF မွ တာ၀န္႐ွိ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၊ ၀န္ထမ္းမ်ား၊ MSF ၏ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေ႐ွာက္မႈ ခံခဲ့ရေသာ HIV/AIDS ႏွင့္ TB ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ား စုေပါင္းကာ အစည္းအေ၀း တစ္ရပ္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ အစည္းအေ၀းတြင္ MSFမွ HIV/AIDS ႏွင့္ TB ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ားအား MSF ေျပာင္းေရႊ႕သြားၿပီးေနာက္ က်န္းမာေရးႏွင့္ ပက္သက္လာလွ်င္ မည္သည့္ က်န္းမာေရး၊ လူမႈေရး အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကို ဆက္သြယ္ရမည္ကို လူနာမ်ားအား မွာၾကားခဲ့ေၾကာင္း သိရသည္။ ထိုအစည္းအေ၀း၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အရ နယ္စည္းမထား ဆရာ၀န္မ်ားအဖဲြ႔ ထုိင္းႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္း ဖန္ငခရုိင္မွ ထြက္ခြာခ်ိန္တြင္ လူနာမ်ားအား ေအာက္ပါအတုိင္း စီစဥ္ေပးခဲ့သည္ဟု လူနာမ်ားထံမွ တဆင့္သိခဲ့ရသည္။

၁) ARV ေဆး၀ါးအား တစ္သက္စာအတြက္ ထုိင္းေဆးရုံမ်ားႏွင့္ ညိႇႏႈိင္း ေဆာင္ရြက္ ေပးသြားမည္။

၂) World Vision က လူနာမ်ား ထိုင္းေဆးေပးခန္းႏွင့္ ေဆး႐ံုမ်ားတြင္ ေဆး၀ါးထုတ္ယူရန္အတြက္ လမ္းစရိတ္ႏွင့္ ေနာက္ဆက္တဲြ ေရာဂါမ်ားအတြက္ တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္ေပးမည္။

သို႔ေသာ္ MSF ေျပာင္းေရႊ႕သြားၿပီးေနာက္ လူနာမ်ား ႀကံဳေတြ႔ရေသာ အခက္အခဲမွာ ေဆး႐ံုသို႔ သြားေရးလာေရးအတြက္ စရိတ္စက မတတ္ႏိုင္ျခင္း၊ လမ္းတြင္ ရဲမ်ားက စစ္ေဆးေမးျမန္းၿပီး ေငြေတာင္းျခင္း စသည့္ အေျခအေနမ်ားႏွင့္ ႀကံဳေတြ႔ေန ရေၾကာင္းလည္း သိရသည္။

ထိုအေၾကာင္းႏွင့္ ပက္သက္ၿပီး မၾကာေသးမီက တကြာပါေဆး႐ံုသို႔ ေဆးယူရန္ သြားခဲ့ေသာ “ေရႊ႕ေျပာင္းျမန္မာ အလုပ္သမား ဒုကၡသည္မ်ား ယာယီေစာင့္ေ႐ွာက္ေရးေဂဟာ” မွ HIV /AIDS ေ၀ဒနာ႐ွင္တစ္ဦးက အခုလို ေျပာျပသည္။

“ဟုိေန႔က ေဆးရုံကို ရက္ခ်ိန္းေစ့လို႔သြားတာ ရဲကဖမ္းသြားတယ္။ ရဲစခန္းမွာ အၾကာၾကီးပဲထုိင္ေနရတယ္။ ဘယ္သူ႔ခြင့္ျပဳ ခ်က္ရွိလဲ၊ ဆရာ၀န္ေထာက္ခံစာ ပါလားလုိ႔လည္း ေမးတယ္။ ေဆး႐ံုကခဏခဏ ခ်ိန္းတာလြယ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ကၽြန္ေတာ္ တုိ႔မွာ သြားရ လာရတာ ခက္ခဲတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ေဆးအလြယ္တကူမရရင္ မေသာက္ေတာ့ဘူး”

“က်ေနာ္ ဒီေန႔ေဆးရုံမွာ ေဆးသြားထုတ္တယ္။ ထုိင္းဆရာ၀န္က (၂)လစာေပးဖုိ႔ေျပာတာကို “ဒီယမ္” က တစ္လစာပဲ ထုတ္ေပးလုိ႔ ေျပာတယ္။ ဆရာ၀န္ကလည္း လက္မွတ္ထုိးလုိက္တယ္။ တကယ္တမ္းေပးေတာ့ က်ေနာ့္ကုိ တပတ္စာပဲေပး လုိက္တယ္။ (၃)ရက္ေန႔မွာ ျပန္လာဖို႔ ေနာက္တစ္ႀကိမ္ေခၚတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ ထပ္မသြားႏုိင္ေတာ့ဘူး။ လမ္းခရီးမွာ ရဲဖမ္းခံရမွာလည္း စုိးရိမ္တယ္။ ေနာက္ၿပီး လမ္းစရိတ္လည္း မရွိေတာ့ဘူး။ ေတာ္ၿပီဗ်ာ။ ေသခ်င္ေသပေစေတာ့၊ ေဆးသြားမယူေတာ့ဘူး။ ဒီေန႔ေတာင္ ေဆးမေသာက္ဘူး” ဟု အျခား ေ၀ဒနာ႐ွင္တဦးက ေျပာျပပါသည္။

နယ္စည္းမထား ဆရာ၀န္မ်ားအဖဲြ႔ ထုိင္းႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္း ဖန္ငခရုိင္မွ ထြက္ခြာရန္ ျပင္ဆင္ေနခ်ိန္တြင္ ပထမအေနနွင့္ ARV ေဆး၊ လူနာမ်ားအား ေထာက္ပံ့ထားေသာ အစားအစာမ်ားႏွင့္ ခရီးစရိတ္မ်ားကုိ ျဖတ္ေတာက္ခဲ့သည္။ နယ္စည္းမထား ဆရာ၀န္မ်ားအဖဲြ႔ မေျပာင္းေရႊ႕မီက လူနာတစ္ဦးအား တစ္လလွ်င္ ဆန္ (၁၀) ကီလုိ၊ ဆီ (၂) ဗူး၊ ေခါက္ဆဲြထုပ္ (၁၀) ထုပ္ႏွင့္ ငါးေသတၱာ (၂) ဗူးတုိ႔ကို ေထာက္ပံ့ေပးခဲ့သည္။ Grassroots HRE (FED)မွ က်န္းမာေရးဌာန အေနႏွင့္ အျခား အသီးအႏွံႏွင့္ အသားမ်ား ၀ယ္စားႏုိင္ရန္ တရက္လွ်င္ လူနာတစ္ဦးစီအား ဘတ္(၃၀) စီ ေထာက္ပံ့ေပးခဲ့သည္။

သို႔ေသာ္ MSF ေျပာင္းေရႊ႕သြားၿပီးေနာက္ “ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား ဒုကၡသည္မ်ား ယာယီေစာင့္ေ႐ွာက္ေရးေဂဟာ” မွ လူနာတစ္ဦးက သူ၏ခံစားခ်က္ကို ယခုလိုေျပာျပသည္။

“လူနာေတြကုိ ရိကၡာ ျဖတ္မယ္လုိ႔ ေျပာသံၾကားကတည္းက ေတာ္ေတာ္ေလးကုိ စိတ္ညစ္ေနတယ္။ က်ေနာ့္ဘက္ကလည္း စားေသာက္ေရးအတြက္ အလုပ္ထြက္လုပ္ရေအာင္လည္း ႏွလုံးေရာဂါရွိေနေသးလုိ႔ ဆရာ၀န္က အလုပ္ၾကမ္း ေပးမလုပ္ေသးဘူး၊ အဲဒီေတာ့ မခက္ဘူးလား။ တကယ္တမ္း ရိကၡာေပးေတာ့ က်ဳပ္ကုိ ခ်န္ထားေတာ့ စိတ္ထဲ ဘယ္လုိျဖစ္ တယ္မသိဘူး။ ထမင္းမွ မစားရရင္ ေသမွာပဲ။ ဘာျဖစ္လုိ႔ ARV ေဆးေတြ ဆက္ေသာက္မွာလဲ။ ေဆးေသာက္ ေနလည္း မထူးပါဘူး။ ခင္ဗ်ား ေတြးၾကည့္ဗ်ာ။ ေဆးေသာက္ၿပီး ထမင္းမစားရရင္ က်ဳပ္ဘယ္လုိ ဆက္ၿပီး အသက္ရွင္မလဲ။ ဘာထူးမလဲ”

“အင္း… အဲဒီအသံၾကားေတာ့ က်ေနာ္ အလုပ္ထြက္လုပ္တယ္။ ကုိယ့္စားေသာက္စားရိတ္ ကုိယ္ရွာဖုိ႔ေပါ့။ က်ေနာ္ ဒီတန္းလ်ားကုိ မေရာက္ခင္ ထန္းလမုမွာ ေလွလုိက္တယ္။ က်ေနာ္ ကၽြမ္းက်င္တာလည္း အဲဒါပဲ။ အခုေဆးက ေဆးရုံမွာ ပုံမွန္ ရက္ခ်ိန္းနဲ႔ သြားယူေနရေတာ့ ေလွျပန္လုိက္လုိ႔ကလည္း မရဘူး။ တန္းလ်ားနဲ႔နီးတဲ့ ပန္းရံဆုိက္မွာ အလုပ္သြားလုပ္တာ ႏွစ္လရွိၿပီ၊ ပုိက္ဆံမရဘူး။ အဲဒီေတာ့ ဘယ္လုိလုပ္မလဲ။ က်ေနာ္ ပင္ပင္ပန္းပန္းနဲ႔ လုပ္ထားတာဗ်ာ၊ သူေဌးက လုပ္ခရွင္းမေပးေတာ့ ၀မ္းနည္းလု႔ိ ငုိမိတယ္။ အသက္ဆက္ရွင္ခ်င္ စိတ္ေတာင္မရွိေတာ့ဘူး”

မိမိသာ တီဘီ (သို႔မဟုတ္) HIV ကူးစက္ခံထားရသည့္ လူနာဆိုလွ်င္လည္း အထက္ပါ ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ားကဲ့သို႔ပင္ ခံစားရမည္ျဖစ္သည္။ မည္သူတဦး တေယာက္မဆို လူသားတစ္ဦးျဖစ္လာလွ်င္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ တစံုတရာေတာ့ ႐ွိၾကသည္ ခ်ည္းပင္ျဖစ္သည္။ လူတိုင္း ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္တစ္ခုႏွင့္ အသက္႐ွင္ေနၾကသည္သာ ျဖစ္သည္။ ဘ၀႐ွိလွ်င္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္႐ွိသည္။ ထို႔နည္း တူပင္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ မ႐ွိလွ်င္လည္း ဘ၀သည္ အဓိပၸါယ္မ႐ွိ။

လူနာမ်ားအား ေရ႐ွည္တြင္ ေဆး၀ါးရ႐ွိႏိုင္ေရးႏွင့္ ပက္သက္၍ အေျခခံလူထု လူ႔အခြင့္အေရး ပညာေပးဌာန (Grassroots HRE)မွ က်န္းမာေရးမွဴး ကိုေအာင္ၾကည္က “က်ေနာ္တို႔ အဖြဲ႔အစည္း အေနနဲ႔ကေတာ့ ေနာက္ထပ္ က်ေနာ္တို႔ဆီကို ေရာက္လာတဲ့ HIV/AIDS လူနာေတြ ႐ွိေနတယ္။ အဲဒီ လူနာေတြ အတြက္က်ေတာ့ ဘယ္ကေန ေဆး၀ါးအကူအညီ ရမလဲဆိုၿပီး အျခားအဖြဲ႔အစည္းေတြနဲ႔ ဆက္သြယ္ၿပီး အကူအညီ ႐ွာရတာေတြလည္း ႐ွိတယ္။ ဒါေပမယ့္ အခုထိ အကူအညီဆိုတာကေတာ့ မရေသးပါဘူး။ အခု က်ေနာ္တို႔ အဖြဲ႔အစည္းရဲ႕ ေရႊ႕ေျပာင္းအလုပ္သမား ဒုကၡသည္မ်ား ယာယီေစာင့္ေ႐ွာက္ေရး ေဂဟာ” က တီဘီ လူနာေဟာင္းေတြဆိုရင္ေတာင္ လက္႐ွိေဆး၀ါး ေထာက္ပံ့ေပးေနတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းက ေဆး၀ါးအေထာက္အပံ့ကို ျဖတ္ေတာက္ ပစ္လိုက္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔မွာ လူနာေဟာင္းေတြေရာ၊ ေနာက္ေရာက္လာတဲ့ လူနာအသစ္ေတြ အတြက္ပါ ေဆး၀ါးရ႐ွိဖို႔ ေတာ္ေတာ္ကို လိုအပ္ေနတယ္” ဟု ေျပာသည္။

MSF ဖန္ငေဒသမွ ထြက္ခြာသြားျခင္းအတြက္ ထုိေဒသ႐ွိ လူနာမ်ား၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား ၿပိဳလဲခဲ့ရသည္။ အားကိုးရာ မဲ့ခဲ့ရသည္။ သူတို႔၏ အနာဂါတ္ ေရ႐ွည္ ဆက္လက္႐ွင္သန္ခြင့္ရရန္ ေဆး၀ါးရ႐ွိေရးက အဓိကက်လာသည္။ သို႔ေသာ္ ေဆး၀ါးေထာက္ပ့ံ ေပးႏိုင္မည့္ အဖြဲ႔အစည္းအား ယခုတိုင္ မေတြ႔ေသး။ ေရ႐ွည္တြင္ လူနာမ်ား မည္သို႔ ဆက္လက္႐ွင္သန္ မည္နည္း။ လူနာမ်ား သာမက အနီးကပ္ျပဳစုၾကရသူ က်န္းမာေရး၀န္းထမ္းမ်ားကပါ ေဆး၀ါးရ႐ွိေရးအတြက္ ပူပန္ေနၾကရ သည္။ အားလံုး၏ စိတ္ထဲတြင္ေတာ့ လူနာမ်ား၏ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မ်ား “ဆက္လက္႐ွင္သန္ခြင့္ရၾကပါေစ….” ဟုသာ ဆုေတာင္းေနမိသည္။

ေက်ာ္သိခၤ

www.ghre.org ၀က္ဆိုဒ္မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။