ကမၻာ့အလုပ္သမားလႈပ္ရွားမႈ (အပုိင္း ၄)

ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားကမူ တတိယအတန္းအစားႀကီး၏ ၉၉ ရာခုိင္ႏႈန္းခန္႔ရွိသည္အထိ အေရအတြက္ မ်ားျပားစြာ ပါဝင္သူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ လယ္ယာလုပ္ခင္းကုိင္ခင္းႀကီးမ်ား ေပၚေပါက္လာၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ သူတုိ႔၏ လယ္ ယာေျမမ်ားကုိ လုယက္ယူငင္သြားျခင္း ခံရသည္။

ျပင္သစ္ျပည္ ေတာ္လွန္ေရးမ်ားအေၾကာင္းကုိ ေလ့လာမည္္ဆုိပါက ဘုရင္မ်ားအေၾကာင္းသာမက Estate ဟု ေခၚဆုိေသာ အတန္းအစားႀကီး(၃) ရပ္ ရွိေနသည့္အေၾကာင္းကုိလည္း နားလည္ဖုိ႔ လုိသည္။
ပထမအတန္းအစားအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားသည္က ဘာသာေရးဆုိင္ရာ ပုဂၢဳိလ္မ်ား ျဖစ္သည္။ ျပင္သစ္ ဘုရင္မ်ားသည္ ဘာသာေရးဂုိဏ္းမ်ားကုိ အားကုိးအားထားျပဳသည္။ ဘာသာေရးဂုိဏ္းမ်ားကလည္း အခြင့္အာဏာႀကီးမား ၾကသည္။ ႏုိင္ငံေရး၊ ဥပေဒေရးရာႏွင့္ ဘ႑ာေရးဘက္တုိ႔တြင္ အခြင့္အာဏာႀကီးျခင္း ျဖစ္သည္။ ဆင္းရဲလယ္သမား စုစုေပါင္းတုိ႔ ပုိင္္ဆုိင္ၾကေသာ လယ္ေျမပမာဏ အခ်ဳိးအစား၏ ၁ဝ ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ အထက္တန္းလႊာ ဘာသာေရးဝန္ထမ္း အနည္းစုတုိ႔က ပုိင္ဆုိင္ထားၾကသည္။ ၄င္းေျမယာမ်ားကုိ သီးစားခ်ထားသည္။ အခြန္ေကာက္သည္။ ထုိမွ်သာမက အလွဴခံ တာလည္း လုပ္ၾကေသးသည္။
အထက္တန္းလႊာ ဘာသာေရး ပုဂၢဳိလ္မ်ားကုိ ေျမရွင္ႀကီးမ်ား၊ ပေဒသရာဇ္ႀကီးမ်ားဟုလည္း ဆုိႏုိင္သည္။ သူတုိ႔သည္ နန္းေတာ္တြင္းသုိ႔လည္း တံခါးမရွိ ဓားမရွိ ဝင္ထြက္သြားလာႏုိင္သူေတြပါ။ သူတုိ႔၏ ေနထုိင္မႈဘဝတြင္လည္း ပုပ္သုိးေဆြးေျမ႔မႈေတြ ျပည့္ႏွက္ေနသည္။ ဤအတန္းအစားထဲတြင္ ဘာသာေရးဂုိဏ္းခ်ဳပ္၊ ဂုိဏ္းအုပ္ႏွင့္ အထက္တန္းလႊာ သာသနာေရးဝန္ထမ္းမ်ားသာ ပါဝင္ေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ေက်းလက္ေန သာသနာေရးဝန္ထမ္းမ်ားကေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးၾက ၿပီး ေအာက္တန္းလႊာထဲ ပါဝင္ေနၾကသူမ်ားပါ။
ပထမအတန္းအစားႀကီးထဲမွာ ပါေသာ သာသနာ့ဝန္ထမ္းအထက္လႊာသည္ အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ ရွိသည္။ ေအာက္လႊာက ဘုန္းႀကီးရဟန္းမ်ား၊ သာသနာ့ဝန္ထမ္းမ်ားကမူ သာမန္လူတန္းစားမ်ားနည္းတူ အခြန္လည္း ေပးေဆာင္ရ သည္။ အခြင့္အေရးလည္း ဘာမွ် မရၾက။

ဒုတိယအတန္းအစားႀကီးဆုိသည္မွာမူ ပေဒသရာဇ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ၄င္းပေဒသရာဇ္မ်ားထဲတြင္လည္း ႏွစ္မ်ဳိးႏွစ္စား ကြဲျပားျခားနားေနသည္။ ပေဒသရာဇ္အေဟာင္းႏွင့္အသစ္ဟု ဆုိႏုိင္သည္။ ပေဒသရာဇ္အေဟာင္းတုိ႔သည္ ပေဒသရာဇ္ ဘုိးဘြား ဘီဘင္မ်ားထံက အေမြဆက္ခံလာၾကသူေတြ ျဖစ္သည္။ သူတုိ႔ကုိ ဘုရင္အဆက္ဆက္က သူေကာင္းျပဳ လာခဲ့ၾကသျဖင့္ ဘုိးစဥ္ေဘာင္္ဆက္ သူေကာင္းမ်ဳိး Nobles of the sword ဟုလည္း ေခၚၾကပါသည္။ သူတုိ႔သည္ အုပ္ခ်ဳပ္ ေရးဘက္တြင္ အခြင့္အေရး အမ်ဳိးမ်ဳိး ရရွိၿပီး နန္းတြင္းမွာလည္း အေရးပါသူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သူတုိ႔သည္ သြယ္ဝုိက္ခြန္ အနည္းအပါး ေပးရသည္ကလြဲၿပီး အခြန္ကင္းလြတ္ခြင့္ ရရွိသူမ်ား ျဖစ္သည္။
ပေဒသရာဇ္အသစ္္ဆုိသူမ်ားမွာမူ တျဖည္းျဖည္း ခ်မ္းသာၾကြယ္ဝလာရင္းက ပေဒသရာဇ္စာရင္းဝင္လာသူ မ်ား ျဖစ္သည္။ သူတုိ႔ထဲက တခ်ဳိ႔ကုိလည္း ဘုရင္က သူေကာင္းမ်ဳိး Noble of the Robe ခန္႔ပါသည္။ သူတုိ႔က အေတြး အေခၚသစ္ကုိ လက္ခံၾကသည္။ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးကုိ လုိလားၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သူတုိ႔သည္ ပါလီမန္ဟု ေခၚေသာ ေဒသႏၱရ တရားရံုးး အဖြဲ႔ဝင္မ်ား ျဖစ္လာၾကသည္။
တတိယအတန္းအစားႀကီးထဲတြင္မူ ဓနရွင္လူတန္းစားမ်ား(အသိပညာရွင္၊ အတတ္ပညာရွင္မ်ား အပါအ ဝင္)၊ ၿမိဳ႔ေန အလုပ္သမားမ်ား၊ ဆင္းရဲသားမ်ားႏွင့္ ေက်းလက္ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား ပါဝင္ၾကသည္။ ျပင္သစ္ဓနရွင္ လူတန္းစားကုိ ၾကည့္လွ်င္ ျပင္သစ္ျပည္အရင္းရွင္စနစ္ ျဖစ္ထြန္းတုိးတက္လာမႈႏွင့္ ဆက္စပ္တြဲဖက္ ၾကည့္ျမင္ရေပလိမ့္မည္။ ျပင္သစ္ဓနရွင္မ်ားသည္ ျပည္ပကုန္သြယ္ေရးဘက္တြင္ ကုိလုိနီနယ္ပယ္မ်ား စတင္တုိးခ်ဲ႔လာေနၾကၿပီ။ အဂၤလန္မွာကဲ့သုိ႔ လယ္ယာလုပ္ခင္းႀကီးမ်ားလည္း ပုိင္္ဆုိင္ေနၾကၿပီ။ စက္မႈဘက္တြင္မူ တုိးတက္ထြန္းကားမႈ ေႏွးေကြးသည္။ ျပင္သစ္ျပည္တြင္ စက္မႈေတာ္လွန္ေရး ေပၚေပါက္ျခင္းသည္ အဂၤလန္ထက္ ေနာက္က်ခဲ့သည္။ ပထမအႀကိမ္ ၁၇၈၉ ဓနရွင္ေတာ္လွန္ေရး ေပၚေပါက္ၿပီး ေနာက္ပုိင္းမွ ျပင္သစ္ျပည္မွာ စက္မႈေတာ္လွန္ေရး ျဖစ္လာခဲ့တာပါ။ စက္မႈတပုိင္း လက္မႈလုပ္ငန္းေတြကေတာ့ ထြန္းကားေနပါၿပီ။
၁၇၅၇ ခုႏွစ္က်မွ ေက်ာက္မီးေသြးကုမၸဏိီ စတင္ေပၚေပါက္လာျခင္း ျဖစ္သည္။ အလုပ္သမား ၄ဝဝဝ ခန္႔ရွိေသာ လုပ္ငန္းပါ။ ၄င္း ေက်ာက္မီးေသြးကုမၸဏီႏွင့္အတူ သံမဏိအရည္ႀကဳိလုပ္ငန္းလည္း တြဲဖက္ထားသည္။ စက္မႈ လုပ္ငန္းအတြက္ အစပ်ဳိးမႈဟု ဆုိရမည္။
ထုိအခ်ိန္တြင္ ျပည္သစ္ျပည္မွာ ပေဒသရာဇ္စနစ္ေဟာင္းပုံစံက ဆက္လက္အားေကာင္းဆဲ ရွိေနတုန္းပါ။ ဓနရွင္လူတန္းစားသည္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ခ်ဳပ္ကုိင္ခြင့္ႏွင့္ လြတ္လပ္စြာလုပ္ခြင့္ တစုံတရာ ရွိေနေသာ္လည္း ႏုိင္ငံေရးဘက္ႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဘက္တြင္မူ ပါဝင္ခြင့္ မရၾကေပ။ ဤကိစၥအေပၚ သူတုိ႔က ေက်နပ္မႈ မရွိၾက။ အရင္းရွင္စနစ္ သည့္ထက္ ပုိၿပီး ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ဖုိ႔ဆုိလွ်င္ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဘက္မွာပါ သူတုိ႔ ပါဝင္ႏုိင္မွ ျဖစ္ေပမည္။ စီးပြားေရးဘက္ တြင္ ဓနရွင္တုိ႔ ခ်ဳပ္ကုိင္ခြင့္ ရွိသည္ဆုိသည္မွာလည္း အကန္႔အသတ္ႏွင့္သာ ျဖစ္သည္။ စက္ငန္းလုပ္ငန္းတြင္ ကန္႔သတ္ခ်က္ ေတြ မ်ားခဲ့သည္။ ကုန္သြယ္ေရးအခြင့္အာဏာႏွင့္ အသျပာသုံးစြဲမႈတြင္လည္း ကန္႔သတ္္္္ခ်က္မ်ား ရွိေနသည္။ ကုန္ပစၥည္း အခြန္၊ အျမတ္ေတာ္ခြန္ စသည့္ အခြန္အတုတ္ အမ်ဳိးမ်ဳိးကလည္း အရင္းရွင္စနစ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးႀကီးထြားေရးလမ္းေၾကာင္းတြင္ အတားအဆီး အေႏွာင့္အယွက္မ်ား ျဖစ္ေနၾကသည္။
အလုပ္သမားမ်ား၊ ၿမိဳ႔ေနဆင္းရဲသားမ်ားသည္ စီးပြားေရး က်ပ္တည္းလြန္း၍ အခြန္ေတာ္ ထမ္းေဆာင္ႏုိင္ သည့္ အေျခအေနပင္ မရွိၾကပါ။ ေအာက္္ဆုံးလႊာ၏ ေအာက္အက်ဆုံး အလႊာပါပဲ။ ပေဒသရာဇ္ဖိႏွိပ္မႈကုိေရာ၊ ဓနရွင္ဖိႏွိပ္ မႈေတြကုိပါ ခံစားၾကရသူမ်ား ျဖစ္သည္။
ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားကမူ တတိယအတန္းအစားႀကီး၏ ၉၉ ရာခုိင္ႏႈန္းခန္႔ရွိသည္အထိ အေရအတြက္ မ်ားျပားစြာ ပါဝင္သူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ လယ္ယာလုပ္ခင္းကုိင္ခင္းႀကီးမ်ား ေပၚေပါက္လာၿပီးသည့္ေနာက္တြင္ သူတုိ႔၏ လယ္ ယာေျမမ်ားကုိ လုယက္ယူငင္သြားျခင္း ခံရသည္။ သူတုိ႔အားလုံး၏လယ္ေျမပုိင္ဆုိင္မႈသည္ လယ္ယာေျမစုစုေပါင္း၏ ၁ဝ ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ေတာင္ မရွိၾက။ ပေဒသရာဇ္ေတြကသာ ေျမယာပုိင္္ဆုိင္မႈကုိ ႀကီးစုိးထားၾကသည္။ လယ္သမားမ်ားအတြင္း လယ္ကြၽန္စနစ္က အဓိက မဟုတ္ေတာ့ဘဲ သီးစားဆက္ဆံမႈက အဓိက ျဖစ္သည္။
၁၈ ရာစုသုိ႔ ေရာက္ရွိသည့္အခါတြင္မူ လယ္သမားအမ်ားစုသည္ ေျမယာႏွင့္ ကုန္ထုတ္ကိရိယာမ်ားကုိ ပုိင္္ဆုိင္လာ ၾကၿပီ။ သုိ႔ရာတြင္ ေျမရွင္ေဟာင္းကုိ ေျမခြန္ေတြ ေပးေနရဆဲ။ အစဥ္အလာအတုိင္း လယ္ေျမ ေရာင္းဝယ္ခြန္ေတြ ေပးေနရဆဲ။ ထုိမွ်သာမက ေျမရွင္မ်ားပုိင္္ဆုိင္ေသာ ႀကိတ္္ဆု့ံႀကီးမ်ား၊ မီးဖုိႀကီးမ်ားကုိ အသုံးျပဳေနရသည့္အတြက္လည္း အခြန္ေတာ္ ေပးေနရဆဲ။
ေတာင္သူလယ္သမားမ်ားက ေျမရွင္ပေဒသရာဇ္အတြက္ အခမဲ့ အလုပ္အေကြၽး ျပဳေပးၾကရသည္။ ၄င္းတုိ႔ အတြက္ လုိအပ္ေသာ လမ္း၊ တံတား စသည္တုိ႔ ေဖာက္လုပ္ေပးရသည္။ ကုိယ္ပုိင္ေသာ ေျမယာမ်ားတြင္ ပေဒသရာဇ္တုိ႔ အမဲလုိက္ျခင္းကုိ ခြင့္ျပဳေပးရသည္။ ၿခဳံလုိက္လွ်င္ လယ္သမားတုိ႔အတြက္ ႀကီးမားသည့္ နစ္နာခ်က္မ်ား ရွိေနသည္။
ထုိ႔ေၾကာင့္ ၁၇ ရာစုႏွင့္ ၁၈ ရာစုအတြင္းတြင္ လယ္သမားပုန္ကန္မႈမ်ား အဆက္ျပတ္သည္ဟူ၍ မရွိခဲ့။
တတိယအတန္းအစားႀကီးထဲတြင္ ပါဝင္ၾကသည့္ လူတန္းစားအားလုံးသည္ အခြန္ထမ္းမ်ားခ်ည္း ျဖစ္သည္။ ပစၥည္း ခြန္၊ အျမတ္ခြန္ႏွင့္လူခြန္တုိ႔အျပင္ အေကာက္ခြန္၊ ဆားခြန္ႏွင့္ သာသနာေရးအခြန္တုိ႔ကုိပါ ထမ္းေဆာင္ရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သူတုိ႔သည္ စီးပြားေရးအရ ဝန္ထုပ္ဝန္ပုိး အပိဆုံး လူတန္းစားေတြပါ။ တတိယအတန္းအစားထဲမွာ ထည့္သြင္းထား သည့္ ကုန္သည္ ႏွင့္ စက္မႈတပုိင္း လက္မႈလုပ္ငန္း အရင္းရွင္မ်ားကေတာ့ ပုိၿပီး ၾသဇာႀကီးၾကပါသည္။
တတိယအတန္းအစားႀကီးထဲတြင္ ပါဝင္ေနၾကေသာ လူတန္းစားမ်ားအနက္ အရင္းရွင္စနစ္ဆက္လက္ ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ အတားအဆီးမရွိ အခြင့္အလမ္းမ်ား ရယူလုိၿပီး ႏုိင္ငံေရးအာဏာကုိပါ ရည္မွန္းေသာ ဓနရွင္လူတန္းစားက ေတာ္လွန္ေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ ပုိမုိႀကီးမားေသာ လူတန္းစား ျဖစ္ေနသည္။ အလုပ္သမားမ်ားႏွင့္ òမ႔ေနဆင္းရဲသားမ်ားသည္ လည္း စီးပြားေရး က်ပ္တည္းမႈအရေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဘဝအရ ေသာ္လည္းေကာင္း ေတာ္လွန္ေရးမွာ အၾကမ္းဖက္ ရုုန္း ကန္မႈ ျပဳသည္အထိ ပါဝင္လာၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ အခြန္ထမ္းသက္သက္ ဘဝမွာသာ ေနရၿပီ ဘာအခြင့္အလမ္းမွ မရွိသည့္ အတြက္ လယ္သမားမ်ားသည္လည္း ေတာ္လွန္ေရးကုိ လုိလားၾကပါသည္။

ျပင္သစ္ဓနရွင္လူတန္းစားထဲမွာ ပါဝင္ေနၾကေသာ အသိပညာရွင္၊ အတတ္ပညာရွင္ႏွင့္ အေတြးအေခၚ ပညာရွင္တုိ႔၏ ႏုိင္ငံေရးအေတြးအေခၚမ်ားကလည္း ျပည္သူလူထုထဲမွာ ပ်ံ႔ႏွံ႔ ေနပါၿပီ။
၁၈ ရာစု ျပင္သစ္ ဒႆနဆရာမ်ားသည္ အသိဉာဏ္ပြင့္လင္းမႈကုိ ေရွ႔တန္းတင္ခဲ့ၾကသည္။ ဉာဏ္ သစ္ေလာင္း လႈပ္ရွားမႈ လုပ္ခဲ့ၾကသည္ီအထဲမွာ ထင္ရွားေပၚလြင္ေသာ အေတြးအေခၚပညာရွင္ မြန္တက္စက်ဳ (၁၆၈၉-၁၇၅၅)သည္ ဥပေဒတရားသူႀကီးခ်ဳပ္ လုပ္ခဲ့ဖူးသလုိ ျပင္သစ္တကၠသုိလ္တြင္ ေက်ာင္းအုပ္ႀကီးလည္း လုပ္ခဲ့ဖူးသည္။ သူက ၿဗိတိသွ်သမုိင္းကုိ သက္ေသျပဳၿပီး ကန္႔သတ္ခ်က္ခ်က္ျဖင့္ ၾကပ္မတ္ထားေသာ အစုိးရမ်ား သေဘာတရားကုိ တင္ျပသည္။ စည္းမ်ဥ္းခံဘုရင္စနစ္ကုိ သူက ပုိႏွစ္သက္သည္။ ႏုိင္ငံတခုတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ဥပေဒျပဳေရး၊ တရားစီရင္ေရးတည္းဟူုေသာ အေျခခံ မ႑ိဳင္ ၃ ရပ္သည္ တခုကုိတခု အျပန္အလွန္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားရမည္ဟု ဆုိသည္။ “ပါရွားတုိ႔၏ယုံၾကည္ကုိးကြယ္မႈ” “တရားဥပေဒစိတ္ ဓာတ္” “ရူေမး နီးယား စည္ပင္ဖြံ႔ၿဖိဳးျခင္းႏွင့္ က်ဆုံးသြားရျခင္း အေၾကာင္းရင္းမ်ား” စသည့္ စာအုပ္မ်ားကုိ ေရးသားခဲ့သည္။ ဘာသာေရးလြတ္လပ္ခြင့္ကုိလည္း တင္ျပခဲ့သည္။

ေဗာ္လ္တဲယား (Voltaire ၁၆၉၄ - ၁၇၇၈) ကမူ အၾကြင္းမဲ့ အာဏာပုိင္စနစ္ကုိ ပယ္ဖ်က္ၿပီး ဓနရွင္တုိ႔ ဦးေဆာင္ေသာ သမၼတႏိုင္ငံကုိ လုိလားခဲ့သည္။ လူသားတုိ႔၏ ေမြးရာပါ အခြင့္အေရးကုိ မည္သူမွ် ထိပါးခြင့္မရွိ ဟူ၍ ေရးသားခဲ့သည္။ သူ၏မွတ္တမ္းမ်ားႏွင့္ ဝတၳဳမ်ားတြင္ ပညာတတ္တုိ႔၏ စိတ္ေနသေဘာထားကို ေရးဖြဲ႔ထားသည္။
ရူူးဆုိး (Rousseau ၁၇၁၂-၁၇၇၈) သည္ တုိင္ကပ္နာရီ လုပ္စားသူ ဆင္းရဲသားအိမ္ေထာင္စုမွ ဆင္း သက္လာသူ ျဖစ္သည္။ “လူသားတုိ႔ တန္းတူမႈ မရွိျခင္း၏ အေျခခံအုတ္ျမစ္”“လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ သေဘာသဘာဝ”ႏွင့္ “လူမႈပဋိညာဥ္”စသည့္ က်မ္းမ်ားတြင္ လြတ္လပ္ေရးႏွင့္ တန္းတူေရးတုိ႔ကုိ ထည့္သြင္းတင္ျပခဲ့သည္။ ဆင္းရဲသားမ်ားဘက္မွ ရပ္တည္ခဲ့သည္။ ႏုိင္ငံေတာ္ႏွင့္ တရားဥပေဒတုိ႔သည္ ပုဂၢလိက ပုိင္္ဆုိင္မႈစနစ္၏အေျခခံေပၚမွ ထြက္ေပၚလာျခင္းျဖစ္သည္ ဟူ၍ တင္ျပခဲ့သည္။ သူက လူသာမာန္တုိ႔၏ စိတ္သေဘာထား ေကာင္းမြန္ပုံ၊ ျဖဴစင္ပုံတို႔ကုိ ေရးဖြဲ႔ျပလုိက္သည့္အခါ စာဖတ္သူတုိ႔မွာ မင္းဧကရာဇ္မ်ားကုိ ဆန္႔က်င္လုိေသာ စိတ္ဓာတ္မ်ား ေပါက္ဖြားလာသည္။ ရူးဆုိးက “အခ်ဳပ္အျခာ အာ ဏာဆုိတာ ျပည္သူေတြထံမွာ ရွိတယ္။ အစုိးရ ဆုိတာ ျပည္သူ႔ ကုိယ္စားလွယ္ပဲ။ ျပည္သူေတြက မေက်နပ္ရင္ အစုိးရကုိ ျဖဳတ္ခ်ပုိင္ခြင့္ ရွိတယ္”ဟု ေရးသားလႈံ႔ေဆာ္ခဲ့သည္။ သူ႔အေတြးအေခၚမွာ ဒီမုိကေရစီစနစ္အေပၚ အေျခခံသည္။ တကယ္ ဆန္းစစ္ၾကည့္လွ်င္မူ သူ႔အေတြးအေခၚသည္ သမုိင္းစိတ္ဝါဒသာ ျဖစ္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ သူသည္ အဖိႏွိပ္ခံမ်ားဘက္မွ ရပ္ တည္ခဲ့သူျဖစ္ေၾကာင္းကုိမူ အသိအမွတ္ျပဳရေပမည္။

(၁၇၅၁-၇၂) တြင္ စြယ္စုံက်မ္းတေစာင္ ေပၚထြက္လာသည္။ ျပဳစုတည္းျဖတ္သူမ်ားမွာ ဒီဒါရုိ Diderot (၁၇၁၃-၈၄)ႏွင့္ အယ္လင္ဘာ Alenbert တုိ႔ပါ။ ဤစြယ္စုံက်မ္းသည္ လက္ေတြ႔စက္မႈနည္းပညာကုိ အသားေပး ေဖာ္ျပ ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ သည့္ေနာက္တြင္မူ ‘စြယ္စုံက်မ္းဂုိဏ္း’ဟူေသာ အဖြဲ႔တဖြဲ႔ ေပၚေပါက္လာသည္။
ဤအေတြးအေခၚသစ္မ်ားႏွင့္အတူ ႏုိင္ငံေရးအေတြးအေခၚသစ္မ်ားႏွင့္ စီးပြားေရးအေတြးအေခၚသစ္မ်ား ထပ္မံ ေပၚထြက္လာၾကျပန္သည္။ ဘုရင္ႏွင့္ ဓနရွင္လူတန္းစားတုိ႔ ကူးသန္းေရာင္းဝယ္ေရးေဟာင္း Mercantilism ကုိ ဓနရွင္တုိ႔က မႀကဳိက္ေတာ့။ ဖ်က္သိမ္းပစ္ခ်င္လာသည္။ ဓနရွင္လူတန္းစားသည္ စီးပြားေရးဘက္တြင္ မည္သည့္ အတား အဆီးကုိမွ် အလုိမရွိေတာ့။ အဂၤလိပ္ ေဘာဂေဗဒ ပညာရွင္ အဒမ္စမစ္ Adamsmithတင္ျပေသာ ‘စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကုိ လြတ္လြတ္လပ္လပ္ ၿပိဳင္္ဆိုင္လုပ္ကုိင္ခြင့္ေပးတာ အေကာင္းဆုံးပဲ’ဆုိေသာ အယူအဆကုိ သေဘာက် ႏွစ္သက္လာသည္။
ဤအေတြးအေခၚမ်ားသည္လည္း ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးကုိ တြန္းအားေပးသည့္ အခ်က္မ်ားပါ။ ဉာဏ္သစ္ ေလာင္း လႈပ္ရွားမႈ သုိ႔မဟုတ္ အသိဉာဏ္ပြင့္လင္းေရးအေတြးအေခၚမ်ားသည္ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး၏ အေျခခံအေတြးအ ေခၚမ်ား ျဖစ္လာသည္။
ဤသုိ႔ျဖင့္ ေတာ္လွန္ေရး ေပါက္ကြဲခ်ိန္ နီးကပ္လာသည္။
လူဝီ(၁၆) (၁၇၇၄-၁၇၉၂) ၏ လက္ထက္သုိ႔ ေရာက္ရွိလာသည္။

၁၇၈၉ ခုႏွစ္ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး ေပါက္ကြဲလာျခင္းကုိ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားျဖင့္ ခြဲျခားၾကည့္ျမင္ ႏုိင္ပါသည္။
၁။ ။ အုပ္စိုးသူလူတန္းစားအတြင္း ပဋိပကၡမ်ား ပုိမုိသည္းသန္ျပင္းထန္လာျခင္း။
၁၈ ရာစုအတြင္း ျပင္သစ္ပါဝင္ခဲ့သည့္ (၇) ႏွစ္ စစ္ပြဲ(၁၇၅၆-၁၇၆၃) ႏွင့္ အေမရိကန္ ေတာ္လွန္ေရးစစ္ပြဲ (၁၇၇၆-၁၇၈၃) တုိ႔ေၾကာင့္ ျပင္သစ္ျပည္သည္ စစ္ေၾကြးမ်ား တင္ၿပီးရင္း တင္ေနသည္။ သည့္အတြက္ ဘ႑ာေရးျပႆနာ ေပၚလာသည္။ ျပင္သစ္ႏွင့္ အဂၤလိပ္တုိ႔သည္ ၁၈ ရာစုအတြင္း တုိက္ပြဲမ်ား အႀကိမ္ႀကိမ္ ျဖစ္ခဲ့ရသည္။ စစ္ပြဲ၏ အဓိက အေၾကာင္းအခ်က္မွာ ကုိလုိနီလုယက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ (၁၇၄ဝ-၄၈) စစ္ပြဲအၿပီး အဂၤလိပ္က အေမရိကတုိက္မွ ျပင္သစ္ပုိင္ ကုိလုိနီနယ္မ်ားကုိ လုယက္သြားသည္။ (၁၇၅၆-၁၇၆၃) အေမရိကန္ႏွင့္ ျပင္သစ္ (၇) ႏွစ္စစ္ပြဲကာလအတြင္းမွာလည္း အရင္းရွင္စနစ္ အဂၤလိပ္က ပေဒသရာဇ္ျပင္သစ္ကုိ အႏုိင္ရသြားခဲ့သည္။
အဂၤလိပ္တုိ႔သည္ ၁၆၈၈ ခုႏွစ္ကတည္းက ဓနရွင္ေတာ္လွန္ေရး ေအာင္ၿပီးခဲ့ပါၿပီ။ (၇) ႏွစ္စစ္ပြဲအၿပီး အေမရိကတုိက္မွာ ရွိေသာ ျပင္သစ္ကုိလုိနီမ်ားထဲမွ လူဝီစီးယားနား Louisina မွအပ က်န္ကုိလုိနီနယ္ပယ္မ်ားကုိ အဂၤလိပ္အား ေပးခဲ့ရသည္။ ယင္း‘လူဝီစီးနား’ကုိလည္း ၁၈ဝ၃ ခုႏွစ္တြင္ ျပင္သစ္တုိ႔က အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကုိ ေရာင္းခ် ေပးခဲ့သည္။

အဂၤလိပ္တုိ႔ႏွင့္ တုိက္ရာမွာ ပထမတြင္ ျပင္သစ္တုိ႔က အသာရခဲ့ေသာ္လည္း ေနာက္ပုိင္းက်ေတာ့ ကုိလုိ နီနယ္ပယ္မ်ားပါ ဆုံးရံႈးကုန္သည္္။ ၁၇၆၃ ခုႏွစ္၊ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့ေသာ ပဲရစ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးစာခ်ဳပ္အရ အိႏၵိယမွာ ရွိေသာ ျပင္သစ္ပုိ္င္ ကုိလုိနီနယ္မ်ားကုိလည္း အဂၤလိပ္တုိ႔ထံ လႊဲဲေပးလုိက္ရသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ျပင္သစ္တုိ႔၏ နယ္ခ်ဲ႔ရန္ ႀကဳိးပမ္းမႈသည္ ၁၈ ရာစုတြင္ အရႈံးႏွင့္ ရပ္တန္႔သြားခဲ့ရသည္။ ၁၉ ရာစု ေရာက္ေတာ့မွ သူ၏ ကုိလုိနီနယ္ပယ္ခ်ဲ႔ထြင္ေရးကုိ ျပန္လည္စတင္ခဲ့ရတာပါ။
အေမရိကန္ေတာ္လွန္ေရးတြင္ ျပင္သစ္တုိ႔ကုိ အေမရိကန္တုိ႔က စစ္ကူေတာင္းသျဖင့္ ဝင္တုိက္ ေပးခဲ့ရ သည္။ စပိန္တုိ႔ ေဟာ္လန္တုိ႔ကလည္း ျပင္သစ္ဘက္မွ ဝင္တုိက္ေပးခဲ့ရပါသည္။ အဂၤလိပ္တုိ႔ လက္နက္ခ်သြားရသည္။ ၁၇၈၃ စက္တင္ဘာလ ၃ ရက္ေန႔တြင္ ပဲရစ္ၿမိဳ႔၌ အဂၤလိပ္ႏွင့္ အေမရိကန္တုိ႔ စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္္ဆုိခဲ့သည္။ အဂၤလိပ္တုိ႔က အေမရိ ကန္လြတ္လပ္ေရးကုိ အသိအမွတ္ျပဳေပးရသည္။ အဂၤလိပ္ႏွင့္ စပိန္၊ ျပင္သစ္တုိ႔လည္း စစ္ရပ္စဲေရး စာခ်ဳပ္ေတြ ခ်ဳပ္ဆုိခဲ့ ၾကသည္။

ဤစစ္ပြဲမ်ားေၾကာင့္ ျပင္သစ္အုပ္စုိးသူဘုရင္မ်ားအေနျဖင့္ ကုိလုိနီနယ္ပယ္မ်ား ဆုံးရႈံးကုန္သည့္အျပင္ စီးပြားေရးဘက္မွာလည္း ဆုတ္ယုတ္လာကာ စစ္ေၾကြးေတြ တင္လာခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ အျခားတဖက္တြင္ လူဝီ(၁၆) ဘုရင္ႏွင့္ မိဘုရားမ်ား၊ မွဴးမတ္မ်ား အသုံးအျဖဳန္းႀကီး စည္းစိမ္ခံခဲ့ၾကသည့္အတြက္လည္း ျပင္သစ္ျပည္၏ဘ႑ာေရး ပုိမုိ ခန္းေျခာက္ လာခဲ့ရျခင္း ျဖစ္သည္။
ဤသုိ႔ဆုိးဝါးေသာ ဘ႑ာေရးအေျခအေနကုိ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ လုိအပ္လာသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ တာဂုိး (Turgot) နက္ကာ (Necker) ႏွင့္ ကလြန္း (Calonne) တုိ႔ကုိ ဘ႑ာေရးဝန္ႀကီးမ်ားအျဖစ္ ခန္႔အပ္ေျဖရွင္းေစခဲ့သည္။ Calonne က အခြန္ေတာ္ကုိ အသစ္ေကာက္ခံဖုိ႔ ဥပေဒမူၾကမ္းတခု ေရးဆြဲတင္ျပခဲ့သည္။ Calonne က ဓနရွင္လူတန္းစား၏ အထက္လႊာပုိင္းက ျဖစ္သည္။ (ဓနရွင္မ်ားထဲတြင္ Calonne ၏ အထက္လႊာဂုိဏ္းႏွင့္ ဂ်က္ကုိဘင္၏ ေအာက္လႊာဂုိဏ္းဟူ၍ ကြဲခဲ့ၾကသည္။ ေနာက္ပုိင္းတြင္လည္း ဤဂုိဏ္းတုိ႔၏ တုိက္ပြဲမ်ား ဆက္လက္တည္ရွိခဲ့သည္။)

အခြန္အတုတ္တုိ႔သည္ လူထုအေပၚ အေတာ့္ကုိ ဝန္ထုပ္ဝန္ပုိး ပိေနခဲ့ပါၿပီ။ ၁၇၇၄ ခုႏွစ္မွသည္ ၁၇၈၉ ခုႏွစ္အတြင္း အခြန္ေတာ္ ၃ ဆ တုိးျမင့္လာခဲ့သည္။ လူထု မေက်မနပ္ ျဖစ္ေနရံုသာမက ပေဒသရာဇ္မ်ားကလည္း မေက်မနပ္ ျဖစ္လာၾကသည္။ (လူဝီ(၁၆) လက္ထက္တြင္ ပေဒသရာဇ္အသစ္ အေဟာင္းတုိ႔ လက္တြဲၿပီး ဆုံးရႈံးးသြားခဲ့ရေသာ ပေဒသရာဇ္အာဏာမ်ားကုိ ျပန္လည္ရယူဖုိ႔အတြက္ ဘုရင္ကုိ ဆန္႔က်င္ရန္ လႈပ္ရွားႀကဳိးပမ္းခဲ့ၾကေသးသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ လူဝီ(၁၆) က အစည္းအေဝး တက္ေရာက္ဖုိ႔ မင္းမ်ဳိးမင္းနြယ္မ်ားႏွင့္ ပေဒသရာဇ္မ်ားကုိ ဆင့္ေခၚသည့္အခါ ပေဒသရာဇ္မ်ား သည္ အစည္းအေဝးသုိ႔ တက္ေရာက္ျခင္း ပင္ မျပဳခဲ့ေပ။)

Calonne ၏ အခြန္ေတာ္သစ္ ဥပေဒၾကမ္းတင္ျပခ်က္ကုိ ဘုရင္က သေဘာတူသည္။ ၄င္း ဥပေဒ ၾကမ္းကုိ ဘုရင္က ေရြးခ်ယ္ထားသည့္ ပုဂၢဳိလ္မ်ားအဖြဲ႔ Assembly of Notable သုိ႔ တင္ျပခဲ့သည္။ ၄င္းအဖြဲ႔က ဥပေဒမူၾကမ္းကုိ အတည္ျပဳေပးဖုိ႔ ျငင္းဆုိလုိက္သည္။ ထုိမွ်မက ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ Estate of General ကုိ ေခၚဆုိေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိ လုိက္ ၾကသည္။

လူဝီ(၁၆) က ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကုိ မေခၚဆုိခ်င္ပါ။ ၁၆၁၄ ခုႏွစ္ကတည္းက ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ကုိ မေခၚဆုိဘဲ ထားခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္တြင္ အတန္းအစားႀကီး(၃) ကုိ ကုိယ္စားျပဳကာ အေျခခံထားေသာ လႊတ္ေတာ္(၃) ရပ္ ပါဝင္ေနသည္။ ပထမလႊတ္ေတာ္တြင္ ဘာသာေရးအလႊာ ၂ လႊာက ကုိယ္စားလွယ္မ်ား ပါဝင္သည္။ ဒုတိ ယလႊတ္ေတာ္တြင္ ပေဒသရာဇ္ကုိယ္စားလွယ္မ်ား....တတိယလႊတ္ေတာ္တြင္မူ သာမန္လူတန္းစား ကုိယ္စားလွယ္မ်ား ပါဝင္ ၾကသည္။
ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္တြင္ ဥပေဒျပဳခြင့္အာဏာ မရွိပါ။ ဘုရင္ကုိ အႀကံဉာဏ္ေပးရေသာ အဖြဲ႔အစည္းမွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ ထုိမွ်မက လႊတ္ေတာ္ က်င္းပသည့္အခါတြင္လည္း လႊတ္ေတာ္(၃) ရပ္စလုံး တေပါင္းတစည္းတည္း က်င္းပ ရသည္ မဟုတ္ပါ။ လႊတ္ေတာ္ တခုခ်င္း ခြဲၿပီး က်င္းပရသည္။ လႊတ္ေတာ္တခုလွ်င္ မဲ ၁ မဲ၊ ေပါင္း ၃ မဲမွာ မဲမ်ားေသာ ဆုံးျဖတ္ ခ်က္က အႏုိင္ရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ပထမလႊတ္ေတာ္ႏွင့္ ဒုတိယလႊတ္ေတာ္ ေပါင္းစည္းလုိက္လွ်င္ တတိယလႊတ္ေတာ္ကုိ ႏုိင္စၿမဲပါ။ ဓနရွင္၊ အလုပ္သမား၊ လယ္သမားမ်ားသည္ အၿမဲတမ္း အရႈံးဘက္ကခ်ည္း ျဖစ္ေနသည္။
ဤတႀကိမ္ လႊတ္ေတာ္ေခၚဆုိသည့္အခါ ဤကိစၥကုိ ေတာ္လွန္ပစ္ရန္ တတိယလူတန္းစားေတြက ျပင္္ဆင္ ထားၾကသည္။

အေရွ႕မိုးေကာင္းကင္၀က္ဆိုဒ္ မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။